Ετοιμολογία
Το ρήμα της λέξης «νηστεία» είναι το «νηστεύω» από το ουσιαστικό θηλυκού γένους «νῆστις». Ας δούμε την ετοιμολογία του:
Πρόκειται για συνθ. λ. (νῆστις < νη-εδ-τις) με α' συνθετικό το στερ. πρόθημα νη- και β' συνθετικό το θ. εδ- του ρ. ἔδω «τρώω» με συριστικοποίηση (τροπή σε -σ-) του -δ- προ του -τ- (πρβλ. ὠμ-ηστής, ἐσθίω). Σχετικά με την κατάλ. -τι-ς έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις. Κατά μία άποψη, ο τ. νῆστις είναι ουσιαστικοποιημένος τ. του γ' εν. προσώπου νῆστι «δεν τρώει» (< στερ. πρόθημα νη- + ἔδμι «τρώω»). Κατ' άλλους, το επίθημα της λ. θα μπορούσε να παραβληθεί με τα επιθήματα τών μάρπ-τις, μάν-τις εξίσου αβέβαιης προέλευσης. Πιθανότερη, τέλος, θεωρείται η άποψη ότι το β' συνθετικό της λ. ανάγεται σε αμάρτυρο ἔδτις (< ἔδω «τρώω»), όν. δηλωτικό του δράστη ενέργειας του ρ. (πρβλ. νήστης [Ι])
Από το αρνητικό μόριο δηλ. «νῆ» μαζί με «εδ» όπου το «δ» έγινε «σ» και το «ε» συγχωνεύθηκε με το «ῆ» και ακολουθεί ο τύπος «τις», όπου το «νηεδτις» (δεν τρώγω) έγινε «νηεστις» και «νῆστις». Κάπως έτσι κατέληξε και κάπως έτσι πιθανόν να ήταν οι αρχικοί τύποι. Από το νῆστις λοιπόν ήρθε το «νηστεύω»· όπως λέμε και νηστικός θα κοιμηθώ, δηλ. χωρίς να φάω. Επομένως, «νηστεύω» θα πει "δεν τρώγω".
Μέσα από την Κ.Δ.
Η νηστεία ξέρουμε μέσα από την Κ.Δ. ότι όταν πήγε στην έρημο ο Κύριος, δεν έφαγε τίποτα. Αυτό μπορούμε να το διακρίνουμε από το Ματθαίο δ, 2 και Λουκά δ, 2 πάλι.
Επίσης, η νηστεία ήταν και ένα είδος πένθους· διότι παρακάτω στα χωρία Ματθαίος θ, 14, Μάρκος β, 18, Λουκάς ε, 33 όπου ρωτάνε οι μαθητές του Ιωάννη και οι Φαρισαίοι "γιατί δεν νηστεύουν οι μαθητές σου, ενώ εμείς νηστεύουμε"; και παρακάτω εξηγεί το λόγο αναφέροντας και το πένθος, στο Ματθαίο θ, 15.
- καὶ νηστεύσας ἡμέρας τεσσεράκοντα καὶ νύκτας τεσσεράκοντα ὕστερον ἐπείνασεν. (Ματθ. δ, 2)
- ἡμέρας τεσσεράκοντα πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ διαβόλου. καὶ οὐκ ἔφαγεν οὐδὲν ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, καὶ συντελεσθεισῶν αὐτῶν ἐπείνασεν. (Λουκ. δ, 2)
- Τότε προσέρχονται αὐτῷ οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου λέγοντες· Διὰ τί ἡμεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι νηστεύομεν πολλά, οἱ δὲ μαθηταί σου οὐ νηστεύουσιν; καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Μὴ δύνανται οἱ υἱοὶ τοῦ νυμφῶνος πενθεῖν ἐφʼ ὅσον μετʼ αὐτῶν ἐστιν ὁ νυμφίος; ἐλεύσονται δὲ ἡμέραι ὅταν ἀπαρθῇ ἀπʼ αὐτῶν ὁ νυμφίος, καὶ τότε νηστεύσουσιν. (Ματθ. θ, 14-15)
- Καὶ ἦσαν οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου καὶ οἱ Φαρισαῖοι νηστεύοντες. καὶ ἔρχονται καὶ λέγουσιν αὐτῷ· Διὰ τί οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου καὶ οἱ μαθηταὶ τῶν Φαρισαίων νηστεύουσιν, οἱ δὲ σοὶ μαθηταὶ οὐ νηστεύουσιν; καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Μὴ δύνανται οἱ υἱοὶ τοῦ νυμφῶνος ἐν ᾧ ὁ νυμφίος μετʼ αὐτῶν ἐστιν νηστεύειν; ἐλεύσονται δὲ ἡμέραι ὅταν ἀπαρθῇ ἀπʼ αὐτῶν ὁ νυμφίος, καὶ τότε νηστεύσουσιν ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ. (Μαρκ. β, 18-20)
- Οἱ δὲ εἶπαν πρὸς αὐτόν· Οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου νηστεύουσιν πυκνὰ καὶ δεήσεις ποιοῦνται, ὁμοίως καὶ οἱ τῶν Φαρισαίων, οἱ δὲ σοὶ ἐσθίουσιν καὶ πίνουσιν. ὁ δὲ εἶπεν πρὸς αὐτούς· Μὴ δύνασθε τοὺς υἱοὺς τοῦ νυμφῶνος ἐν ᾧ ὁ νυμφίος μετʼ αὐτῶν ἐστιν ποιῆσαι νηστεῦσαι; ἐλεύσονται δὲ ἡμέραι, καὶ ὅταν ἀπαρθῇ ἀπʼ αὐτῶν ὁ νυμφίος τότε νηστεύσουσιν ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις. (Λουκ. ε, 33-35)
Επομένως, νηστεία είναι πλήρης αποχή φαγητού και πένθος. Και λέμε πένθος, διότι με αυτό τον τρόπο εκφράζει ένας χριστιανός, αλλά και οποιοσδήποτε, την θλίψη του. Αλλά κυρίως χριστιανός, αλλά και επίσης, νηστεύει ένας χριστιανός για τις αμαρτίες του που έχει διαπράξει στο παρελθόν, ως ένδειξη του ότι καταγγέλλει τον παλαιό του άνθρωπο και θλίβεται βαθιά μέσα του για το παρελθόν του· προπάντως εάν έχει διαπράξει θανάσιμες αμαρτίες.
Βεβαίως, άλλο η εγκράτεια και άλλο η νηστεία. Το να τρώμε διαλεγμένα φαγητά μικρής βαρύτητας και αγνά, σημαίνει εγκράτεια και όχι νηστεία. Τότε λέμε ότι εγκρατευόμαστε. Δεν είναι ούτε νηστεία, ούτε πένθος, το οποίο γίνεται με νηστεία.
Πόσο πρέπει να κρατάει μία νηστεία
Αυτό εξαρτάται από την πόση θλίψη έχουμε για κάτι. Αναγεννημένες εκκλησίες κάνουν νηστεία από το πρωί μέχρι το βράδυ· οι εκκλησίες αυτές βέβαια, χρησιμοποιούν την νηστεία και για να ενδυναμώσουν τα αιτήματά τους απέναντι στο Θεό, για να τους εισακούσει πιο θερμά· αυτό, δεν ακούγεται λάθος.
Μία νηστεία, μπορεί να διαρκέσει και μία ολόκληρη ημέρα ή και δύο ημέρες, και εξαρτάται πάλι, από την θλίψη ή, το αίτημα που έχουμε μπροστά μας, εάν συμφωνήσουμε με τις αναγεννημένες εκκλησίες.
Ξαναλέω, νηστεία δεν σημαίνει εγκράτεια, αλλά πένθος.